De staartmees
De staartmees lijkt op een pluizig bolletje wol met een aangeplakte staart. Hij trekt meestal in kleine familiegroepjes snel en rusteloos door de tuin.
Hoe kan je een staartmees herkennen?
- Lijkt op pluizig bolletje wol met aangeplakte staart (meer staart dan mees)
- Wittige kop met brede, zwarte zijkruinstreep, zwart minisnaveltje
- Rozige flanken en buik; wijnrode schouders
- Erg lange, smalle, zwarte staart
TIP! Let op zenuwachtige vogelgroepjes die zich haastig door de tuin verplaatsen met een hobbelende, licht golvende vlucht. In de winter kan je ze ook vaak zien op pindaslingers of vetbollen. Staartmezen zijn vaak erg mak en laten zich soms zeer goed bekijken.
Hoe lok je hem naar jouw tuin?
- De staartmees eet vooral insecten en rupsen die ze uit struiken en bomen plukken. Tijdens het zoeken hangen staartmezen vaak acrobatisch ondersteboven aan de dunste twijgjes. Hun geringe lichaamsgewicht (8,2 g) helpt hen hierbij.
- In het najaar en de winter wordt het dieet aangevuld met zaden.
- Mos is essentieel nestmateriaal voor de staartmees: zonder mos, geen staartmezennest.
- In de winter komen staartmezen graag naar vetbollen en pindaslingers. In tegenstelling tot andere mezen die elkaar wegjagen, kunnen staartmezen soms met z’n tienen aan een vetstaaf hangen.
- In de tuin kunnen enkele dichte struiken (hulst, meidoorn), loofbomen en vooral veel afwisseling tussen een open, mosrijk gazon en struikgewas voorzien de staartmees van een prima leefgebied.
Waar leeft hij?
De staartmees komt voor in bossen, tuinen en parken. Een structuurrijk leefgebied heeft de voorkeur met een rijke ondergroei en enkele dode of afstervende bomen. Ook houtkanten, struweel en hoogopgaand struikgewas zijn ideaal. De staartmees houdt van een goede mix tussen open en meer gesloten plekken.
Hoe plant hij zich voort?
- De staartmees maakt een koepelvormig nest (met zijingang) dat bestaat uit mos, korstmos, spinrag en berkenbast. In één nest kunnen tot 4.000 schilfertjes korstmos worden verwerkt. De binnenkant wordt bekleed met wol, mos en veertjes. Bouwtijd: twee tot drie weken.
- Zowel het mannetje als het vrouwtje helpen aan de nestbouw.
- De meeste paartjes krijgen bij het grootbrengen van hun jongen hulp van hun aanverwanten waarvan het broedsel is mislukt. Voor zover bekend, zijn de helpers steeds jongen van het mannetje van het succesvolle broedpaar. Een nest kan tot 8 helpers hebben. De helpers verhogen het reproductief succes van de soort aanzienlijk.
Weetjes over de staartmees
- Staartmezen zijn zeer sociale dieren. Vooral buiten het broedseizoen trekken ze rond in kleine familiegroepjes. Dwarrelend door twijgen en bomen roepen ze voortdurend naar elkaar. Blijft een lid van de groep ergens hangen, dan wordt er gewacht tot de achterblijver weer bij is. Vooral bij ringonderzoek is dit opvallend: wordt één lid van de groep gevangen, dan blijven de andere vaak nog even in de buurt. Het vertrek van één exemplaar is het startschot voor de andere om mees per mees te vertrekken. Het lijkt wel alsof ze door een onzichtbare elastiek met elkaar verbonden zijn.
- Net als andere heel kleine vogels (goudhaantje, winterkoning) zijn staartmezen gevoelig voor koud winterweer. Om een koude winternacht door te komen, klitten ze vaak samen, lijfjes tegen elkaar en de staartjes uitstekend als bij een ragebol.
- Partnerruil en buitenechtelijke paringen zijn niet vreemd bij staartmezen. De buitenechtelijke jongen worden meestal verwekt door een naaste buurman, die nadien ook een deel van de ouderlijke zorg voor zijn rekening neemt.
- In Noord- en Oost- Europa hebben staartmezen een volledig witte kop. Uitzonderlijk komen deze witkopstaartmezen in de winter tot bij ons. Dit gebeurde in 2010 voor het eerst op grote schaal.
Heb je nog vragen of kom je graag ons assortiment eens bekijken in de winkel? Je bent altijd welkom bij Horta voor inspiratie en professioneel advies op jouw maat.