Elke tuin is een complex ecosysteem op zichzelf. In een gezonde tuin is er sprake van een natuurlijk evenwicht, waar de populatie van schadelijke beestjes onder controle wordt gehouden door hun natuurlijke vijanden. Maar dat doen die handige helpers natuurlijk pas als jouw tuin toegankelijk en gastvrij is. Dat betekent: niet te veel bestrijdingsmiddelen gebruiken, stukjes in je tuin ‘wild’ laten, een insectenhotel ophangen … en de natuur haar werk laten doen! Hier volgt een (onvolledig) overzicht van nuttige beestjes in je tuin.
Om deze nuttige beestjes naar je tuin te lokken, moet je tuin natuurlijk ook bijen- vlinder- of vogelvriendelijk zijn. Denk aan een bloemenweide, insectenhotels en tuinafval. Op die manier zet je een natuurlijke cyclus in gang: nuttige insecten maken komaf met schadelijke beestjes, je planten kunnen gezond groeien en jij biedt een thuis, voedsel en beschutting aan je vriendelijke helpers.
Handig, want: belangrijk voor de bestuiving van bloemen en planten
Houdt van: bloemen, rozen, sierui, bieslook, lavendel, salie, marjolein, bosaardbeien, heide, marjoraan, kattenkruid …
Honingbijen, solitaire bijen en hommels zijn ontzettend belangrijk voor de bestuiving van bloemen en planten en voor het ecologische evenwicht in je tuin. Zó belangrijk dat er een Internationale Dag van de Bij is: 20 mei. Om je een idee te geven van hun belang: de honingbij is goed voor de bestuiving van 80% van de gewassen en wilde planten in ons land.
Handig, want: belangrijk voor de bestuiving van bloemen en planten
Houdt van: vlinderstruik, nectar, inheemse planten, brandnetels, distels, lavendel, kamperfoelie …
Vlinders zijn een goede barometer van de natuurlijke stand van zaken. Zie je heel veel vlinders in je tuin, dan weet je dat de natuur bij jou in evenwicht is. Vlinders spelen dan ook een belangrijke rol in de kringloop van het leven. Hun eitjes worden rupsen, die weliswaar planten en fruit vreten, maar ook op hun beurt worden opgepeuzeld door vogels en andere dieren. Maar boven alles zijn vlinders ook gewoon uitstekende bestuivers van bloemen!
Nuttig, want: bestrijdt een heleboel schadelijke insecten, zoals bladluizen en rupsen
Houdt van: nectar, honingdauw en bijenpollen, boomschors, gras, dille, goudsbloemen, lobelia, cosmos …
Toegegeven, wespen hebben hun reputatie tegen. Die lange angel helpt ook niet natuurlijk. Toch zijn ook wespen bijzonder nuttige krijgers in de tuin, zij het op een vrij radicale manier. Ze leggen hun eitjes in verschillende ongewenste insecten en de larven doen de rest: zij doden hun gastheer van binnenuit. Vooral de sluipwesp is een graag geziene gast voor de tuinier, met een gezonde eetlust en voorkeur voor rupsen (zoals de eikenprocessierups), mieren, (blad)luizen … Sommige soorten beschermen fruitbomen door vliegen en kevers te bestrijden, anderen nemen het op voor komkommer- en tomatenplaten en doden de larven van witte vliegjes en mineervliegen.
Handig, want: de larven zijn dol op bladluizen en spintmijten, de volwassenen bestuiven planten
Houdt van: duizendblad, dille, engelwortel, koriander, cosmos, venkel, paardenbloem …
Deze delicate vliegjes zien er misschien fragiel uit, maar vergis je niet: het zijn kleine roofdieren. Ze houden van bladluizen, schildluizen en allerlei insecteneieren. Hun larven hebben een speciale bek die dienstdoet als schaar. Eens ze hun prooi te pakken hebben, wordt die leeggezogen. Dat maakt de gaasvliegen, samen met de lieveheersbeestjes, een onverslaanbaar wapen tegen bladluizen. De meeste volwassen gaasvliegsoorten voeden zich met stuifmeel, nectar en honingdauw en spelen zo een belangrijke rol in de bestuiving.
Handig, want: geweldige bestuiver van bloemen en vijand van de bladluis
Houdt van: nectar en stuifmeel. Koriander, dille, venkel, wortel, peterselie, kervel, pastinaak, vaste planten zoals margriet, guldenroede, aster en eenjarigen als slaapmutsje, korenbloem, ganzenbloem ...
De zweefvlieg is een ongevaarlijke vlieg. Voor ons, tenminste, want geen bladluis is veilig voor (de larven van) deze zwevende stroper. Vormt samen met het lieveheersbeestje en de gaasvlieg een dodelijke driehoek voor bladluizen. Bovendien is hij, net als de bij, een geweldige bestuiver in de tuin.
Handig, want: houdt van bladluizen én beperkt schimmel bij je planten
Houdt van: een bundeltje met hooi, stro of lang gedroogd gras
De oorworm is een efficiënte bladluisjager. Hij verslindt elke nacht tot 120 luizen. Zijn drang naar insecteneieren zorgt ervoor dat hij vaak wordt ingezet als luizenverdelger in de fruitteelt. Het is ook een goede afvalopruimer! Oorwormen eten bij aangetaste planten sporen van meeldauw aan het bladoppervlak. Zo beperken ze schimmelaantasting op je planten. Keerzijde: als er niet voldoende voedsel voorradig is, gaan oorwormen achter druiven of bloemen van chrysanten en dahlia's aan. Een ecologische, niet té opgeruimde tuin is dan ook aan te raden, met genoeg bladeren, stukken hout of schors op de grond.
Handig, want: sommige soorten kevers eten bladluizen, rupsen en slakken
Houden van: bladeren, oud hout of grote stenen
Veel kevers zijn planteneters en zien we dus liever niet in onze moestuin. Toch zijn er ook veel nuttige soorten, zoals roofkevers of lieveheersbeestjes, die schadelijke insecten eten, zoals blad- en wolluizen, rupsen en naaktslakken. Loopkevers worden zelfs gekweekt en aan het werk gezet in de biologische tuin. Het zijn echte rovers die van slakken houden.
Handig, want: aartsvijand nummer 1 van de bladluis
Houdt van: meidoorn, linde, hazelaar, schildzaad, ajuga, venkel, duizendblad, ganzerik, boerenwormkruid …
Uitstekende bestrijder van de zwarte luis, de spintmijt en de groene bladluis. Een larve eet met gemak vijfduizend luizen per dag, een volwassen lieveheersbeestje houdt het bij zo’n honderd bladluizen. Kanttekening: de Aziatische soort is nog vraatzuchtiger dan de Europese, maar draagt helaas ook parasieten die schadelijk zijn voor inheemse insecten en durft zelfs zijn Europese soortgenoten aan te vallen.
Handig, want: eet luizen, rupsen, slakken en mijten, zeer effectief tegen de perenbladvlo en de enige natuurlijke vijand van trips
Houdt van: nectar- en stuifmeel, ruigten, vrijgroeiende hagen en blad- of halfbladhoudende gewassen als haagbeuk, klimop, liguster …
Roofwantsen (bijnaam: ‘moord-insect’) voeden zich onder meer met luizen, rupsen, naaktslakken en mijten. Ze richten geen schade aan bij gewassen en worden daarom vaak gebruikt in de tuinbouw en op boomgaarden. Ook bij kamerplanten bewijzen roofwantsen hun nut: ze zijn de enige natuurlijke vijand die ook volwassen trips eet, kleine beestjes die planten kunnen infecteren en zich razendsnel verspreiden.
Handig, want: sommige soorten eten bladluizen, spintmijten en witte vliegjes
Houdt van: mulch, struiken
Het overgrote deel van de galmuggen zijn planteneters, maar toch zijn er ook enkele soorten die schadelijke insecten eten. Vooral de larven van de galmug zijn agressief en erg effectief tegen spint en bladluis. Wanneer ze een prooi aanvallen, spuiten ze een gif dat de prooi verlamt zodat ze het kunnen leegzuigen.
